We hebben al eerder de onmiskenbare en immense artistieke impact geprezen, dat zich vanuit het Duitse Düsseldorf op muziek in het algemeen wist te manifesteren. Eerlijk duurt echter het langst: die erkenning heeft zich bij ondergetekende nochtans pas laten blijken toen voor de allereerste keer Kraftwerk terug live gesmaakt kon worden op het legendarische Tribal Gathering ’97 (Luton Loo, UK).
Samen met zo’n 30.000 andere dance-lustigen, kon hier voor de eerste keer geproefd worden wat Kraftwerk bedoelde met hun op de top gedreven Deutsche Gründlichkeit, die strakker stond aangespannen dan hun wereldvermaarde en klokvaste treinnetwerk. (Met op dat moment ELECTRIC CAFE uit 1986 als meest recente platenwerk, was het toen trouwens van ’92 geleden dat Kraftwerk nog in de UK had gespeeld. U kan zich de hetze al voorstellen?! Ondanks de afwezigheid van nieuw studiomateriaal liet Kraftwerk een verpletterende indruk na en werden de uitzinnige toeschouwers unaniem naar een higher atmos gelift. (U hoeft mij niet te geloven trouwens, want hoewel youtube toen nog niet bestond, kan U die ronduit waanzinnige show hier intergraal herbeluisteren.)
Het liep evenwel niet allemaal van een leien dakje, want hoewel er reeds decennia voordien allerhande elektronische experimenten plaatsvonden, kon men begin jaren ’70 uit de vorige eeuw bezwaarlijk van een elektronische scene spreken. Kraftwerk focuste zich in hun begindagen trouwens eerder op de avant-garde dan wel op wat uiteindelijk een blueprint zou worden van de elektronische muziek. (Dit is echter zonder Mozart gerekend, zoals Laibach met hun project KUNSTDERFUGE in 2009 in de Gentse Minnemeers bewees.)
De eerste wapenfeiten kwamen uit onder de moniker Organisation (1970) en bestond uit Ralf Hütter en Florian Schneider-Esleben. Het was pas een goed half jaar later dat de naam Kraftwerk het levenslicht zag.
Een woelige periode brak aan, vergezeld met verschillende wisselende bezettingen. Het was trouwens vanuit het Kraftwerk-kamp – en vooral vanuit de artistieke meningsverschillen – dat die andere muzikale mijlpaal oprees toen Klaus Dinger, Michael Rother en producer Conny Plank in 1971 besloten Neu! op te richten (zie Re- Connecting The Dots Revisited #3). De interne keuken draaide echter zodanig vierkant, dat in 1972 zelfs oprichter Hütter er even de brui aan gaf. Ralf kon zijn kindje echter niet lang missen en mits een kleine omweg (het album ‘Ralf + Florian’, dat ze – rara – onder hun tweetjes hadden gemaakt) werd stilaan gegroeid naar wat Kraftwerk zo Kraftwerk maakte.
In deze meest solide bezetting met Ralf Hütter, Florian Schneider, Karl Bartos en Wolfgang Flür, bestendigde Kraftwerk zijn immortality voor het eerst via het album AUTOBAHN (1974). Niet alleen schoot de 22 minuten durende gelijknamige openingstrack wereldwijd door in zowat alle heersende charts – mede door het feit dat op dit album voor het eerst gebruik werd gemaakt van een voor die tijd onbetaalbare Minimoog – was dit een vernieuwend statement.
Net als het ontstaan van de Kling-Klang Studio (lees: Kraftwerk’s private sound mothership), werd deze analoge monofone synthesizer in 1970 vervaardigd door Robert Moog, die met zijn op subtractieve synthese gebaseerde karakter als de ‘godfather van alle synthesizers’ wordt beschouwd.
(Zonder al te technisch te willen worden, beschikt de Minimoog over een ruisgenerator en drie verschillende oscillatoren, die meerdere golfvormen tegelijkertijd kunnen weergeven. Deze golfvormen worden door een 24db/octaafs-filter en ADSR amplitude envelope gestuurd, welke een totaal eigen sound en dynamiek weten te (re)genereren. Met name de bastonen klinken heel sterk door. Bij het filteren worden namelijk bepaalde zogenaamde harmonische boventonen – lees: een frequentie die een aliquot of een geheel veelvoud is van de grondfrequentie – van het door de oscillatoren voortgebrachte signaal afgetrokken.)
In die zin waarschijnlijk onderhevig aan hun eigen avant-garde verleden, was de exploratiedrang uitgesproken sterker dan hun (on)wil om te teren op eerder succes. Ze beschouwden zich dan ook als Musical Workers en woonden simpelweg in de Kling Klang Studio. En dat mag U letterlijk nemen. Er werd bijgevolg gretig op los geëxperimenteerd met de mogelijkheden die het elektronische universum allemaal herbergde, met als leidraad hun fascinatie voor techniek. En dat uitte zich om te beginnen al in hun eigen elektronische muziekinstrumentenbouw, waaronder home made oscillators, eigen PA-systemen of de gepatenteerde drummachines van Schneider-Esleben.
Tegen de tijd dat Flür op het toneel verscheen – en deze de tot voorheen gebruikte drummachines kwam te vervangen – liet deze een custom made drumkit ontwerpen. Een vaste studio engineer was in dienst om te helpen met al die nieuwe apparatuur en in functie van hun albums zelf te producen werd er gewerkt met voor die tijd behoorlijk ongewone Stereo Tape Machines of een Echolette Tape Echo. Bij de opnames van TRANCE EUROPE EXPRESS (1976) werd de in Bonn gestationeerde synthesizerstudio Matten & Wiechers gevraagd om twee 32-step music sequencers te ontwerpen, The Synthanorma.
Het viertal dumpte trouwens ook nooit iets en stouwde hun oudere instrumenten gewoon in hun Kling-Klang basement, om deze om de zoveel tijd weer boven te toveren om een eventuele recreatie van klanken te bewerkstelligen.
Studiowerk is echter één ding, maar men moet het ook live kunnen waarmaken. Hiervoor werd meer dan drie jaar gesleuteld aan een speciaal ontworpen en functionele portable studio setup, compleet met lights, backdrops, staging en het befaamde grey-matching Stereo Kling Klang 12k PA system. Ten tijde van COMPUTERWORLD (1981) werden zelfs speciale mechanische verbindingen uitgedokterd, zodat het opzetten en afbreken vlotter kon geschieden. Uiteindelijk kon de studio opgebouwd worden in een dikke twee uur tijd en was deze simpel te vervoeren.
Maak het trouwens maar mee, want hoewel onbedoeld schreef Kraftwerk tijdens hun oneindige innovatiedrift trouwens de fundamenten uit voor de nadien vele malen gekopieerde en live-gebruikte computeranimaties. Kraftwerk vond zelfs volledig op eigen anatomische kenmerken gebaseerde robots uit, die eveneens live werden ingezet.
Of het nu over robots, automatisering of radioactiviteit ging, steeds werd vastgehouden aan technologische concepten, die uitgewerkt werden op hun specifieke en karakteristieke, haast journalistieke manier. En hoewel dit in eerste instantie in het Duits gebeurde, volgden later allerlei wereldtalen zoals Engels, Spaans, Frans, Russisch tot zelfs Japans.
Het is te zeggen: ondanks dat bijvoorbeeld “The Model” het tot de eerste plaats schopte in de UK-charts, bereikte het viertal na ELECTRIC CAFE (1986) opnieuw een intern dieptepunt, met als uiteindelijk resultaat dat zowel Flür als Bartos opstapten. Het zou tot 1995 duren vooraleer er weer live werd opgetreden. Dit zou doorgaan tot 2008, tot de dood van slagwerker Klaus Dinger opnieuw intern smeulende meningsverschillen deed opborrelen en uiteindelijk resulteerde in het feit dat medeoprichter Florian na 40 jaar opstapte.
Er werd nog flink wat opgetreden, onder meer smeult die lichtjes fantastische show op Pukkelpop (2009) nog steeds onder de hersenpan, waar overigens vanaf een privépodium een dikke opgestoken sigaar de cirkel kon verzilveren en wel in het gezelschap van de heer die waarschijnlijk de meest uitgebreide collectie Kraftwerk covers bezit. (Of het nu elektronische of akoestische remixen zijn, folklore bewerkingen, speelgoed tunes, of schapengebleer, voorgebracht tijdens een schapenscheerfeest straight outta Toendra, U kunt het echt zo gek niet bedenken.)
Maar het echte werk begint dus als anno 2013 Kraftwerk – met dus Hütter als enige originele lid – uitpakt met een heuse 3D-show, die eerder al het MoMa (New York), Tate Modern (Londen) of bijvoorbeeld de 20ste birthday van het Sonar Festival (Barcelona) kwam opluisteren. Hoewel het geleden is van 2005 dat Kraftwerk – in de Tilburgse 013 – te zien was in Nederland, is gezien de obsessieve fascinatie voor technologie is het Evoluon (U weet wel: die metalen UFO in het midden van de stad – een beetje Technopolis voor gevorderden zeg maar) eigenlijk niet meer dan een logische locatie.
Toegegeven, die ronduit adembenemende 3D-show was voor de happy few, maar iedereen die dit gebeuren al heeft kunnen meepikken, weet waarover wij het hebben. Indien U van uw sokkel wilde geblazen worden door wat niet minder is dan regelrechte muziekgeschiedenis, verpakt in een twee uur durende state of the art show… well, make it so…
Boek dus alvast uw “Trance-Europe Express” ticket, want Kraftwerk tekent nu dus opnieuw present op de Lokerse Feesten.
Alle verdere info:
lokersefeesten.be
SVN's Unsane Vortex 