Zelfs op het kantelpunt van zeg maar gerust een zoveelste golf cancel-culture, blijft de eigenlijke cultuursector hardnekkig voor zijn bestaansrecht vechten. Een mooi voorbeeld daarvan is het Mechelse BRAND! Jazzfestival. U zou het misschien zelfs niet onmiddellijk zo linken, maar de bruisende jazz in en – vooral ook – uit het ijzige Noorwegen is reeds een paar decennia hotter dan hot. Dat hebben ze in Kunstencentrum Nona en Cultuurcentrum Mechelen alvast goed begrepen en waarschijnlijk mede door het feit dat vluchten vanuit Scandinavië bij de eerste hoorden die werden toegelaten in dit nog altijd versmachtende coronatijdperk, stond het haast in de gletsjers gekerfd dat voor de zesde editie van het Mechelse BRAND! Jazzfestival een Norwegian Edition kon opgebouwd worden.
Ondanks dat Noorwegen met zijn nochtans 5.300.000 bewoners bij de meest dunbevolkte landen van Europa behoort, is muziek sinds de oudheid een belangrijk onderdeel van die mystieke Scandinavische cultuur. Het heeft echter tot aan de herwonnen onafhankelijkheid van Noorwegen geduurd dat de traditionele folklore van zowel de Noren als de Saami de plak zwaaiden en zodoende begon men pas vanaf 1905 steeds meer te experimenteren met de bredere Europese muzikale invloeden, hetzij op hun geheel eigen manier.
Een van die onmiskenbare innovators was de saxofonist Jan Garbarek (°1947), die met zijn zeldzame kromgebogen sopraansax een meervoudige brug wist te bouwen tussen zowel traditionele folklore, jazz en electronische muziek. Ondanks dat Black Metal sinds de jaren negentig blijft gelden als belangrijkste muzikale exportproduct, kunnen er ondertussen toch ruim zestig jazzclubs en grosso modo twintig jazzfestivals geteld worden. De jazzateers onder ons kennen waarschijnlijk wel het Oslo Jazz Festival, Vossa Jazz, Sildajazz, Mandaljazz of het Molde Internationaal Jazz Festival, maar weten evengoed dat in één bepaalde maand het zeker de moeite loont eens af te zakken naar dat Vikingland. De gemiddelde jazzcat voelt het in mei namelijk al kriebelen om via Jazzfest Trondheim, An Jazz, Bale Jazz en MaiJazz de (inter)nationale top te beleven terwijl deze de sneeuw rondom doet smelten.
Niet voor niets zitten tal van de aanrukkende artiesten op klasse labels als ECM, Clean Feed of Hubro Records, maar BRAND! wil nog wel wat verder gaan. Er wordt dus niet alleen een dwarsdoorsnede van het beste wat de creatieve Noorse Jazz scene te bieden heeft naar Mechelen gehaald, maar er worden ook Belgische uitdagingen aangegaan om zo tot exclusieve performances te komen. Jazz is nu eenmaal de moeder der kruisbestuiving en het zou zonde zijn om deze open kansen niet te benutten. Honkvaste volgers raden het waarschijnlijk al: een nieuwe Svn’s Essential Nine dringt zich onvermijdelijk op.
Svn’s Essential Nine:
Arve Henriksen & Ruben Machtelinckx @ Kunstencentrem Nona (30/11)
Ruben Machtelinckx (steelstring gitaar), Arve Henriksen (trompet)
Een beetje zichzelf respecterende muziekliefhebber kent Arve Henriksen van het legendarische Supersilent, dat in het verleden menig podium tot in zijn voegen heeft weten kraken. Het is dan ook niet geheel toevallig dat de Noorse trompettist later op deze avond alsook de rangen van Teun’s Warped Dreamer zal versterken. Maar wat moet een achter gesloten deuren gevormd duo met een Belgische banjospeler dan wel niet geven? Dat klopt echter niet helemaal, want Ruben Machtelinckx heeft zich tijdens de eerste lockdown een fonkelnieuwe akoestische gitaar aangeschaft om zich hierop van zijn meer toegankelijke kant te laten horen, wat dan ook meteen de basis vormde voor deze muzikale collaboratie. Voorlopig kunnen alleen de organisatorische zuilen (Bart en Nico) meespreken van het resultaat doordat deze twee muzikanten zich een tijd geleden hadden verschanst in de kelders van KC Nona – maar waar al vast van staat is dat de daardoor voortspruitende klanken via Aspen Edities zullen uitgebracht worden. Een (wereld)première pur sang!!
Donder & Sigbjørn Apeland @ KC Nona + Begijnhofkerk, Mechelen (28/11)
Harrison Steingueldoir (piano), Stan Callewaert (contrabas), Casper Van De Velde (drums), Sigbjørn Apeland (harmonium)
U weet het of U weet het niet, maar het is effectief mede dankzij het Brugse W.E.R.F. Records (WASTED ENERGY RECORD FACTORY?) – dat de afgelopen kwarteeuw meer dan 250 muzikanten wist te huisvesten en ondertussen de kaap van 150 releases heeft overschreden – dat de kleine Belgische jazzwereld kan overleven. Het mag dan ook geen wonder heten dat het oorspronkelijke pianotrio Donder onder deze vlag hun gading vond. Weliswaar vervoegde op een gegeven moment de Deense saxofonist Lars Greve de rangen, maar waar in een tussenfase nog werd getracht om potten te breken kaliber SCHNTZL, Steiger of De Beren Gieren, is sinds de albums KEUKENPRAAT (W.E.R.F. Records 2018) en zeker nu met HET VERDRIET (W.E.R.F. Records 2020) de melancholie van weleer helemaal teruggekeerd. Intimiteit troef dus, maar echter nooit gratuit. Integendeel, het gebruik van stilte die op HET VERDRIET (W.E.R.F. Records 2020) de dialoog aangaat met ditmaal de Noorse harmoniumspeler Sigbjørn Apeland, ademt rust en sereniteit. Langs de andere kant wordt eveneens de honger naar bevreemding aangewakkerd door een onorthodoxe duik in zowaar Vlaamse volksmuziek. Met een beetje goede wil levert Sinterklaas een winterversie van “Daar zat een sneeuwwit vogeltje”. (Niet voor niets doctoreerde Apeland als eerste Noor in de etnomusicologie.) Verwondering is het sleutelwoord en zijn we daar tenslotte niet allemaal naar op zoek?
Lumen Drones @ Kunstencentrum Nona (27/11)
Nils Økland (viool), Per Steinar Lie (elektrische gitaar), Ørjan Haaland (drums)
Liefhebbers van de Noorse post-rockscene kennen Per Steinar Lie en Ørjan Haaland misschien van The Low Frequency in Stereo, maar het moge duidelijk zijn dat deze gitarist en drummer meer ambiëren. In eerste instantie wordt de luisteraar dankzij de virtuoos gespeelde Hardangervedel (een Noorse viool) van Nils Økland geconfronteerd met eeuwenoude traditionele folk, maar al snel komen invloeden van The Velvet Underground of zelfs Sonic Youth als dominerende yeti’s op de proppen. Lumen Drones beschrijft zichzelf dan ook als een psychedelische droneband, maar dat is de realiteit oneer aandoen. Enerzijds is er die typisch ijle elfjeszijde, maar bij vlagen wordt het samenspel van onnatuurlijk aanvoelende instrumenten zo intens dat U zich kan verliezen in dit unheimliche niemandsland. Vergelijk gewoon hun toen al eigenzinnige titelloze album (ECM, 2014) met UMBRA (Hubro, 2019) en dan beseft U dat U voor een mentale speleologische afdaling staat die U gegarandeerd niet snel zult vergeten.
Skarbø Skulekorps @ Kunstencentrum Nona (27/11)
Eirik Hegdal (sax, klarinet, vibrafoon), Stian Omenas (trompet, synths, percussive), Signe Emmeluth (altsaxofoon, electronics), Ivar Grydeland (pedal steel, gitaar), Chris Holm (bas, keys), Hans-Olav Molde (sound), Øyvind Skarbø (drums)
Een andere tip is het behoorlijk onvoorspelbare Skarbø Skulekorps, dat zich zoals de naam al doet vermoeden live manifesteert als een korpsbeweging. Na de split met zijn vorige band 1982 trad er een tijd van bezinning op, maar in 2019 kreeg drummer Øyvind Skarbø van Nattjazz de opdracht een nieuwe plaat samen te stellen. Onder de vlag van het Noorse independent label Hubro tast producer en tevens bezieler Øyvind Skarbø op Skarbø Skulekorps zijn enorm breed klankpalet af, waarin hij en zijn in korpspak gestoken topteam ongeveer verweven wat voorhanden is. Of dit nu die typische jaren zeventig tracks versmolten met jaren tachtig synths zijn, of die (on)gestroomlijnde afrobeat grooves gekruid met psychedelics, of old skool gameconsole bleeps & click’n cluts, zeemzoetjes of net hyperkinetische ongecontroleerde uitspattingen; alles gaat door de mangel. Dit is alvast een muzikaal elite korps dat misschien niet onmiddellijk in het nationale defilé zal spelen, maar net daarom belooft dit alvast een spetterend concert te worden.
Thomas Strønen, Marthe Lea & Ayumi Tanaka @ KC Nona + Begijnhofkerk, Mechelen (28/11)
Thomas Strønen (drums),Marthe Lea(klarinet, stem & percussie) & Ayumi Tanaka (piano)
“Clamp on the headphones, kick the cat off the sofa, and settle down for a journey into the land of the free.” zijn alvast de lovende woorden die London Jazz News voor dit uitzonderlijke trio veil had. Maar meer nog dan wat de pers scandeert, is de echte trigger de bezieling die ECM-opperhoofd Manfred Eicher ten berde brengt om dit eigenzinnig trio als paradepaardje naar voren te dragen. Eicher nam zelfs plaats achter de producerstroon voor het eerder dit jaar uitgebrachte debuut BAYOU (ECM, 2021). Afgaande op de perstekst ontmoetten de studenten Marthe Lea & Ayumi Tanaka hun docent Thomas Strønen op de Koninklijke Muziekacademie in Oslo om vandaar te beginnen bouwen vanuit een complete tabula rasa. Strønen en Tanaka speelden namelijk eerder al samen bij Time Is A Blind Guide, maar de openheid van de jonge juffrouw Lea werkt zodanig inspirerend dat er nog dieper naar de essentie wordt gegraven. Vertrekkende vanuit improvisatorisch standpunt vallen impulsieve jazztonen samen met hedendaags klassiek versmolten met authentieke folk. Onze oren reizen bijgevolg linea recta naar de archipel Svalbard (aka de voormalige Spitsbergeneilanden).
Warped Dreamer @ Kunstencentrum Nona (30/11)
Arve Henriksen (trompet, electronics), Stian Westerhus (gitaar, electronics), Jozef Dumoulin (fender rhode, electronics), Teun Verbruggen (drums, electronics)
Het moet gezegd. Groot was mijn verbazing toen begin dit jaar plots de promo van Warped Dreamer LIVE AT BIMHUIS (Consouling Sounds, 2021) in mijn bus belande. Niet de band op zich, of zelfs niet het Amsterdamse Bimhuis – dat reeds sinds 1974 spagaat gaat voor avontuurlijke muziek – maar wel deze release via het Gentse Consouling Sounds dat zich doorgaans profileert door het hardere gitaarwerk een huis te bieden. Zo zie je maar weer dat voor iemand het door heeft, die befaamde “Golden Geek Award”, op je eigen stoep kan belanden. Maar wat al van in het begin duidelijk werd: wat een plaat wordt hier afgeleverd. Eerlijk is eerlijk, als de naam Teun Verbruggen tussen de credits staat te blinken, staan mijn oren sowieso gespist op 666 graden. Deze immer sympathieke, maar altijd dieper gravende drummer heeft namelijk al wel wat op zijn muzikale kerfstok staan. Dan laat ook nog dat andere Belgische fenomeen, Jozef Dumoulin zijn Fender Rhode’s rollen over de van enige context gespeende resultaten. Maar wat als we hier nog die twee muzikale vikingen Arve Henriksen en Stian Westerhus aan de rangen toevoegen? Dan krijg je teleportatie, wat ten slotte sinds de televisieserie Star Trek in het jaar 66 zowat elke avonturier aan de buis kluisterde door even uit te pakken met wat als de meest begeerde manier van reizen werd gebombardeerd. Warped Dreamer serveert niets minder dan authentieke spacetravelling, creatieve transformatie en futuritisch ritualisme all-in-one! Als er ooit een #MeYezz zou mogen bestaan om muzikaal grensoverschrijdend gedrag te pinpointen, dan scoren we hier jackpot! Is het Intergalactisch? Outergalactisch? Galactisch tout court? In het kader van geluid als wapen: voor dergelijke timewarp maakt zelfs de meest persistente Corona-bacterie een grote ommekeer! Beam Me Up, Scotty? BEAT ME UP, SCOTTY!!!
Alle verdere informatie:
SVN's Unsane Vortex 