L’Epoque Floue #1: Une semaine d’expérimentation, fermentation, vinification @ Artefact, Nuits du Beau Tas & Het Bos

Net zoals andere benamingen voor verschillende rubrieken met een geconnecteerde reden zijn gekozen, dook in correlatie tot de opkomende festivals in dit onzeker tijdperk de vergelijking op met de zogenaamde L’Epoque Floue. Dit is namelijk de periode die in de geschiedenis van de Parijse avant-garde vaak de vage periode wordt genoemd, meerbepaald tijdens het interbellum (tussen de jaren 1922-1924), waarin de antikunst en vaak ludieke anarchie van het dadaïsme geleidelijk aan overging naar André Breton’s onder meer op psychoanalyse gestoelde surrealisme.

Anno 2021 is het dankzij COVID-19 kraakhelder geworden dat mentale gezondheid ondergeschikt blijkt te zijn aan geldelijke of materiële welvaart en het regende dan ook annulaties bij de vleet van geplande  en oorspronkelijk toegestane evenementen.

Voor alle duidelijkheid: gezondheid voorop, dat spreekt voor zich.

Het blijft nochtans een raadsel hoe veerkrachtig de culturele sector wel niet is. Tenslotte werd ze als eerste zo gestigmatiseerde risicosector ongenadig gesloten, om uiteindelijk als allerlaatste terug te mogen openen en – in verhouding tot andere sectoren – zonder amper enige steun. En dan zwijgen we nog over besparingsronde na besparingsronde die de sector in zijn al dan niet fatale wurggreep houdt. (De vorige voor verschillende instanties dodelijk gebleken besparingsronde viel trouwens beenhard op kerstmis 2019, maar gelukkig domineerde COVID-19 een paar maanden later zodanig het wereldnieuws dat dit ongemak in de doofpot verdween.)   

Niettemin zitten zowel organisator, artiest als bezoeker al maanden aan een stuk op hun tandvlees, maar zelfs de uiterst wankele omstandigheden kunnen de vastberadenheid om concerten te serveren niet temperen. Hoewel organisaties zich de haren uit de kop trekken om hier conform de regels een alternatieve mouw aan te passen, blijven echter allerhande protocollen hun bepalende domper op de feestvreugde drukken. Vers van de pers is dat het massaevent Pukkelpop bekend heeft gemaakt geen 2021 editie te laten doorgaan vanwege onverwachte nieuwe en helaas onverwezenlijkbare verstrengingen.

Edoch, de kogel is door de kerk! Er is geen weerhouden meer aan; de culturele sector die als eerste werd veroordeeld om een kuisheidsgordel om te gorden en vervolgens zijn sleutel in te slikken, gaat opnieuw spagaat. Hetzij onder zeer strenge voorwaarden, wat voor luister-genres als klassiek, jazz, improv, noise etc allemaal niet zo’n probleem is, maar mensen willen dansen! De knaldrang is dominant aanwezig en één keer die losbarst, zal het eveneens kermis in de hel zijn voor elke vrij radicale virusbacterie die simpelweg zijn achteloze slachtoffers maar heeft uit te kiezen.

Ondertussen zijn er reeds een aantal (kunsten)festivals en bijbehorende optredens gepasseerd en ondanks dat bezoekersaantallen tot een minimum gereduceerd zijn, moeten deze wonderwel niet inboeten in hun opzet om een mogelijk verschil te maken. Sterker: sommige lieten zelfs een diepe indruk na. Een blik op een onstuimige week in juni waarvan experimenteel het kernwoord leek te zijn.

Artefact Sound @ Stuk, Leuven (10/06/2021)

In het kader van het Leuvense Artefact festival mochten alvast Geoffrey Burton + Sarah Yu Zeebroek het kunstenfestival muzikaal aftrappen. Nu kwam het vaak surrealistische schilderwerk van Sarah Yu Zeebroek al eerder aan bod in de serie La Mirada Forte #3: ‘De Illustratieve Achterkant van de Artveldestad’ , maar ondertussen maakt haar eigengemaakte kunst een uitje naar een volgend level. Samen met haar levensmetgezel Geoffrey Burton wordt er op zijn debuut ME TA PODIA (2020) – wat in het Grieks zoveel betekent als barrevoets – namelijk een dialoog aangegaan tussen de muziek, of beter klanken, die er uit zijn gitaar en bijhorende batterij gitaarpedalen komen aanwaaien.

Nu heeft Geoffrey als gitarist genoeg zijn sporen verdiend bij onder meer Arno, Iggy Pop, Grace Jones, PJDS of natuurlijk zijn eigen Hong Kong Dong, maar tot waarschijnlijk ieders verbazing wordt hier het reguliere liedjes-pad verlaten en steevast de weg van het experiment bewandeld. Geen netjes afgelijnde nummers maar een zodanig van edelgas voorzien klankenbad dat overweldigt en verwonderd. Geoffry werkt graag fragmentarisch en vermijdt hiervoor elke weg naar een conventionele songstructuur.

Sterker: overigens met pluim voor Sarah haar knap coverartwork, zitten in elke song op het album zodanig veel microvezels die zelfs een doorwinterde huismuit zijn perceptie naar geluid doen bijsturen. Terwijl Geofrrey zijn gitaar + pedalen staat te pijnigen, wordt dit live aangevuld door Sarah die met twee overheadprojecties het geheel letterlijk verder inkleurt en die combinatie mist zijn effect niet. Integendeel, het complementeert de in de schaduw vertoevende gitarist om het beoogde spanningsveld nog intenser te doen knisperen. Met deze gitaarplaat die er eigenlijk geen is, zat dansen er niet onmiddellijk in, maar dat onze basilaire membraan op indringende wijze werd gestimuleerd om dit geluid in ons slakkenhuis voort te planten staat buiten kijf. Waarschijnlijk als een eenzame ridder lijkt er gestreefd te worden naar een nieuwe vorm, een nieuwe perceptie, een nieuwe beleving rond klank en dit zou op zich de avontuurlijke muziekteer mogen triggeren om zich te laten onderdompelen in deze eerste verregaande dwarsdoorsnede der fragmentatie.

Nuits Du Beau Tas @ Le LAC, Brussel (15/06/2021)

Meer experiment werd een paar dagen later gevonden bij het duo Mauro Pawlowski en Jean De Lacoste, die in het kader van het Brusselse festival Nuits Du Beau Tas beiden hun snaren op een geheel andere spanning lieten gedijen op vraag van het Brusselse Le LAC. Niet te verwarren met Martin’s Chateau du Lac in Genval, maar voor mezelf (en voor nog een aantal andere muzikale collega’s) een geheel nieuwe ontdekking in de Brusselse muzikale metropool. Mauro wist me duidelijk te maken dat dit cultureel centrum eigenlijk al sinds de jaren tachtig één van die verborgen parels is waar de kraakpand-atmosfeer hoog in het vaandel wordt gedragen. Vergeet backstages, artiestenlounges, aparte catering of ander diva-gedrag! Gewoon binnenkomen, drankje bestellen en je naar het podium richten omdat er zo dadelijk opgetreden wordt. No nonsens pur sang! (Het is te zeggen, er staat wel degelijk een caravan in de zaal die soms dienst deed als de backstage, maar waar in vroegere tijden blijkbaar effectief een Japanner heeft in gewoond.)

Dit gezegd zijnde weten we allemaal dat Mauro zich wel met meer dan één projectje bezighoudt en daar is zijn experimentele kant een prominent deel van geworden. Vroeger was er bijvoorbeeld al Horns dat flink op de ontspoorde trein der free-jazz improv was gesprongen en de reguliere hitjesfabriek danig dooreen wist te schudden. Maar doorheen de jaren manifesteerde deze onconventionele aftasting der klanken ook tijdens allerhande dansvoorstellingen waar Mauro de muziek annex klank voor verzorgde of andere bizarre noise-matinees overal ten velde.

De uit Louvain-La-Neuve komende Jean DL doet bij onze Vlaamse oortjes misschien niet onmiddellijk een snaartje springen, maar ook zijn ideeën over klank in verhouding tot locaties heeft hem reeds geleid naar tal van gelijkgestemde geluidsarcheologen, kaliber Teun Verbruggen, Jozef van Wissem, Damo Suzuki Network, Jozef Dumoulin Trio, Othin Spake, etc.    

Deze twee soundgeeks samen op een podium plaatsen is geheid vragen om intense spanning, knettering, stoorzenders en elektrische vervorming. En dat mag U letterlijk nemen want net zoals Thurston Moore een tijdje een schroevendraaier als favoriet plectrum gebruikte, ziet ook Jean hiervan de brede mogelijkheden in. Plak daarover nog een feedbackopslorpende Mauro die letterlijk zijn versterker pijnigt tot dat die stopt met kraken en U weet ongeveer hoe laat het is.

Vijf voor twaalf helaas, want zelfs de bewoners van het tegenoverstaande Klein Kasteeltje wisten niet goed hoe te reageren om deze elektrische siddering te plaatsen en zodoende werd het feest nog beëindigd vooraleer de weerwolven echt wakker werden.

Nochtans zonde, want iemand die me evenzeer nogal onverwacht wist te triggeren was support act Barbara Drążkowska. Een van oorsprong Poolse klassiek geschoolde pianiste die nu in Brussel woont, maar die met haar prepared piano haar positie als tijdelijke artist-in-residence in Le Lac helemaal waarmaakte. Zeker toen ze me nadien vertelde dat ze vanwege een breuk slechts met negen vingers kon spelen, werd dat aanzien alleen maar groter. Na verschillende omzwervingen in Europa, is Brussel dus haar vaste honk en heeft ze hier onder meer met choreograaf Sidi Larbi Cherkaoui samengewerkt. In andere landen dan weer met David Dawson, Wim Henderickx, Nicholas Lens, Szymon Brzóska, Paweł Mykietyn, Manjunath BC en Zahir Ensemble.

Dat is niet zo moeilijk te verstaan als je weet dat Barbara reeds over de halve wereldbol heeft opgetreden op festivals of in elitehuizen als Sydney Opera House, Dance Salad in Houston, NCPA in Beijing, Warsaw Autumn, Rome Auditorium, Ars Musica in Brussel of uiteraard het Poolse Unsound festival. In de sowieso moeilijk betreedbare wereld van contemporary music willen prijzen echter wel helpen en heeft het winnen van de Grand Prix and Sound New Award op de 13^de Krakow International Competition of Contemporary Music de nodige deuren weten openen om bijvoorbeeld met naast traditionele muzikanten uit Japan, India, Congo, Korea evengoed met flamenco en tangomeesters samen te werken.

Hoewel dit op zich al een palmares is om U tegen te zeggen, was echter haar voorliefde om krakkemikkige buffetpiano’s een nieuw leven te bezorgen pas echt bijzonder aangrijpend. Toen Barbara me na haar concert de binnenkant van haar prepared piano toonde om tot haar beoogde microtonen te komen, werd pas echt duidelijk dat een schaaltje van een confituur-pot of een afgeslepen vijs een wereld van verschil kunnen maken. Indien U zich kan vinden in de wondere wereld van onorthodoxe klank, dan is Barbara met haar overigens subliem pianospel misschien wel één van de tips van het moment.

Openingsweek @ Het Bos, Antwerpen (17/06/2021)

Via de ondertussen helaas opgedoekte culturele zender Podium 19 kwam Farida Amadou al eerder in beeld met haar optreden in café Oto, vooralsnog ongeveer één van die handvol plekken in Londen waar men openstaat voor improv & contemporary music. Een innovatieve wereld die nochtans bruist en leeft en waar in België dankzij instanties als Sound in Motion of concertzalen als het Bos, Stuk, Voo?uit, of Les Atelier Claus ondersteuning wordt aangereikt.

Zelfs in haar eigen Luik blijft Farida Amadou een vreemde eend in de bijt, maar dat neemt niet weg dat ze als complete autodidact volhardend alles uit haar bas zal plukken wat er te plukken valt. Farida is één van die live perfomers die je ook echt live moet ondergaan. Ondertussen treedt ze trouwens ook onder de noemer Zwerm, waarmee ze een duo vormt met drumster Karen Willems en waar weldra nog een interview mee volgt.   In duo of solo: de intensiteit waarmee Farida zich op haar viersnarig instrument stort is namelijk fel.

Zodanig fel zelfs dat ze er in slaagt om de bezoeker helemaal te bedwelmen met haar op zijn zachts gezegd onorthodoxe manier van spelen. Rauw maar puur, soms hard, soms zacht, met of zonder stokjes of plectrum, nog gezwegen van haar platte hand, maar steeds zonder enige franjes & right in your face doet ze tijd telkens een tel overslaan en als dat tegenwoordig niet als kunst mag aanvaard worden, zou ik niet weten wat nog wel.

Dit een beetje in tegenstelling tot Trance Plantations die hier debuteerden met hun zelfverklaarde Fictional Tribe music (from space). Als naamgenoot Nathan Daems iets nieuws doet waar hij in dit geval zijn Echoes of Zoo collega Falk Schrauwen tijdelijk heeft voor geschaakt, is dat genoeg om mijn voelsprieten op scherp te stellen.

Ontstaan uit de krochten van de eerste lockdown in 2020 wordt getracht om via voodoo-, tribal- en trance-elementen een eigen stem te vinden. Op zich zeker geen verkeerde gedachte, waar in het verleden door menig artist inderdaad al volop mee aan slag is gegaan. Misschien nog onderhevig aan de voorgaande betovering van Farida, maar wat op zich interessant van start ging mondde al snel uit in iets teveel uit hetzelfde vaatje tappen. Ik hoop dat ik hiermee niet eindig als een pop met bijbehorende spelden want het potentieel is voelbaar aanwezig, maar voorlopig bleef de beoogde magie nog wat in het ongewisse zwerven.

Zoals in verschillende afgenomen interviews bovenkomt, kwam de eerste lockdown bij elke artiest op een andere manier binnen, maar het feit dat creativiteit zijn weg blijft vinden kan alleen maar toegejuicht worden. So keep up the good work is de onderliggende boodschap hier.